ویتامین سی یا اسکوربیک اسید
فارماکوکنتیک-دینامیک، مکانیزم تاثیر:
اسکوربیک اسید از طریق انتقال الکترون به آنزایم، در برخی تعاملات هایدروکسیلشن و امیدشن بعنوان کوفکتور عمل میکند. بنابراین ویتامین C برای سنتز کولاژن، کارنی تین، تبدیل فولیک اسید به فولینیک اسید، متابولیزم مایکروزومی داروها و تبدیل دوپامین به نوراپی نفرین مورد نیاز است.
همچنین این ویتامین باعث افزایش فعالیت انزایمی میشود که از طریق امیدشن در سنتز برخی هورمونهای پپتیدی نظیر اوکسی توسین، آنتی دیورتیک هورمون و کوله سسیستوکنین دخالت دارد . ویتامین C با ارجاع آهن فریک در معده و تبدیل آن به آهن فروس، جذب آهن را از سیستم هضمی افزایش میدهد.
ویتامین C به سادگی از سیستم هضمی جذب شده و در پلازما و تمام حجرات بدن توزیع میگردد. میتابولیزم این ویتامین کبدی است و از راه کلیه اطراح میگردد.
موارد استطباب:
در بیماری اسکوروی تطبیق میگردد.همچنان در موارد ذیل نیز تطبیق میگردد:
اسیدی کردن ادرار، بهبود ترمیم زخم، سوختگی شدید، پیشگیری از سرماخوردگی، درمان نفس تنگی، درمان کمکی کانسر، افزایش جذب خوراکی آهن در درمان کمبود آهن، اتروسکلروزس، ترک مواد مخدر
شکل تزریقی ویتامین C در کمبود حاد این ویتامین و در مواردی که جذب خوراکی صورت نگیرد، تطبیق میگردد. شکل IM ترجیح داده میشود زیرا جذب آن با کارایی بهتری صورت میگیرد. تزریق IV باید به آرامی صورت گیرد.
موارد منع مصرف و احتیاط:
مورد خاصی تا بحال گزارش نشده است ، لازم است از مصرف طولانی مدت مقادیر زیاد آن در مبتلایان به دیابت، بیماران مبتلا به سنگ گرده و مصرف کننده گان داروهای ضد انعقاد خوراکی خودداری شود.
در حاملگی و شیر دهی به اندازه مجاز و با احتیاط مصرف شود.
مصرف مقادیر زیاد این ویتامین ممکن است در افراد مبتلا به کمبود جنتیکی G6PD باعث لایز حجرات خونی میگردد.
تداخلات مهم:
دارویی: 1)ویتامین C غلظت سیرومی ستروژن و تابلیت های ضد بارداری را افزایش میدهد. 2)مصرف مقادیر زیاد آسپرین احتمال بروز کمبود ویتامین C را افزایش میدهد. 3)این ویتامین از تاثیر ضد انعقادی وارفارین میکاهد. 4)مصرف همزمان ویتامین C و مکمل های آهن باعث بهبود جذب آهن میشود که تداخلی مفید است.
لابراتوری: 1)مصرف مقادیر زیاد ویتامین C(معمولاً بیش از 500 ملیگرام) ممکن است سبب شود نتایج تست تعین گلوکوز ادرار منفی کاذب شود. 2)در صورتی که تست تشخیص حجرات خون در مدفوع از روش وابسته به امین انجام گیرد، از 48 تا 72 ساعت قبل، باید از مصرف ویتامین C جلوگیری کرد چرا که ممکن است نتیجه را بصورت کاذب منفی نماید.
عوارض جانبی:
شایع ترین: تا حال گزارش نشده است.
مهم ترین: ممکن است مصرف مقادیر زیاد آن در مبتلایان به کمبود G6PD باعث لایز حجرات خونی گردد.
سایر عوراض: احساس ضعفیت و سرگیجه(با تزریق بسیار سریع وریدی)، مصرف مقادیر زیاد آن ممکن است اسهال، اسیدی شدن ادرار و بدنبال آن رسوب سنگ های سیستینی، اوگزالات در گرده را سبب میگردد، ممکن است محل تزریق وریدی یا عضلانی بصورت موقت دردناک شود. مصرف طولانی مدت مقادیر زیاد آن میتواند باعث ایجاد تحمل دارویی گردد، بطوری که با کم کردن مقدار مصرف به اندازه طبیعی، علایم کمبود ویتامین C مشاهده خواهد شد.
مصرف در حاملگی و شیر دهی:
بی خطر بودن این ویتامین طی دوره حاملگی ثابت نشده است. تنها در صورت لزوم به اندازه مورد نیاز مصرف شود. در صورت مصرف مقادیر زیاد ویتامین C در دوره حاملگی ممکن است در حنین تحمل دارویی ایجاد شود و پس از زایمان با کاهش یافتن مقدار ویتامین به اندازه طبیعی، نوزاد به علایم کمبود ویتامین C مبتلا شود.
ویتامین C در شیر مادر ترشح میگردد، اما افزایش غلظت آن در شیر با افزایش مصرف ویتامین توسط مادر رابطه مستقیم ندارد. در هر حال برای مادران شیرده با احتیاط تجویز شود.
نکات مهم:
1)از تزریق سریع ویتامین C بصورت وریدی پرهیز کنید.
2)راه تزریق عضلانی بهترین طریقه تزریق ویتامین C است.
3)آمپول را از نور و انجماد محافظت کنید و در صورت تغیر رنگ استفاده نکنید.
4)به بیمار مبتلا به کمبود ویتامین C توصیه کنید که مصرف سیگرت را ترک کرده یا حداقل کاهش دهد.
اشکال دارویی:
Eff.tab: 1000 mg
Inj(5ml): 100mg/ml
Powder: 500mg/sachet
Tab: 250 mg, 500 mg